حج تمتع(1- احرام در مکّه)

(به نقل اhttp://www.leader.ir/langs/FA/amoozesh/haj/index.php

اعمال حج نیز، مانند اعمال عمره با احرام آغاز مى شود.

کیفیت احرام حج:

مانند احرام عمره است، ولى در نیّت تفاوت دارد که در آنجا به نیّت عمره تمتع محرم مى شد و اکنون به نیّت حج تمتّع محرم مى شود.

زمان احرام حج:

بعد از اعمال عمره تمتّع تا وقتى که بتواند به وقوف در عرفات ـ ظهر روز نهم ذى حجّه ـ برسد.

امروزه به جهت کثرت جمعیّت و شلوغى راه که احتمال نرسیدن به موقع به عرفات مى باشد، روز هشتم مُحرم مى شوند و شب عرفه به عرفات مى روند، هرچند اگر روز نهم هم مُحرم شوند وبروند وپیش ازظهرروزنهم به عرفات برسند مانع ندارد.

مکان احرام حج:

شهر مکّه است، گرچه مستحب است در حِجر اسماعیل یا نزد مقام ابراهیم محرم شود.

شهر مکه ( مسجد الحرام ) محل احرام حج تمتع

تمام اعمال حج از احرام تا رمى جمرات از عبادات است و مانند نماز و سایر عبادات باید به قصد قربت و اطاعت امر خداوند انجام شود.

وقتى که انسان براى اعمال حج محرم شد تمام کارهایى که در احرام عمره حرام بود، بر او حرام مى شود.

حج تمتع(2-وقوف در عَرَفات)

نقشه سرزمین عرفات

حاجى، پس از احرام در مکّه، باید براى وقوف در عرفات، روانه آنجا شود.

1 ـ مراد از وقوف، بودن در آن مکان است چه سواره یا پیاده، نشسته یا خوابیده; یعنى حاجى باید آن روز را در صحراى عرفات بماند و از آنجا خارج نشود.

2 ـ زمان وقوف; لازم است از ظهر روز نهم ذى حجه تا مغرب همان روز در عرفات بماند. لکن تأخیر وقوف از اوّل وقت به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر و مقدمات آن اشکال ندارد.

3 ـ وقوف به عرفات و سایر اعمال حج ـ بجز طواف و نماز ـ نیاز به طهارت (وضو یا غسل) ندارد. ولى مستحب است.

4 ـ در عرفات، کار دیگرى بجز بودنِ در آنجا واجب نیست، ولى مستحبات بسیارى دارد، و از بهترین مکانها براى استجابت دعاست و بهترین دعاها در آن مکان دعاى معروف ابا عبدالله الحسین(علیه السلام) و امام زین العابدین(علیه السلام) در آن روز است.

سرزمین عرفات (جبل الرحمة)

سرزمین عرفات (محل وقوف)

حج تمتع(3-وقوف در مَشعر الحَرام) (1)

(سوّمین عمل از اعمال حج)

بعد از مغرب روز نهم ذى حجه (شب عید قربان) حاجیان از عرفات خارج مى شوند و براى انجام عملى دیگر از اعمال حج به طرف مشعر الحرام (مُزدلفه) حرکت مى کنند.

1 ـ وقتى که حاجیان به مشعر الحرام رسیدند، وقت وقوف، از طلوع فجر عید قربان است تا طلوع خورشید و احتیاط آن است که از وقت رسیدن به مشعر در شب قصد وقوف کند.

2 ـ در مشعر بجز ماندنِ در آنجا کار دیگرى واجب نیست گر چه مستحبات بسیارى دارد و از جمله آنها ذکر الهى گفتن و جمع آورى سنگریزه براى رمى جمرات است.

جمع آوری سنگ ریزه در مشعر		وقوف در مشعر الحرام ( شب عید قربان )

---

حج تمتع(4-رَمى جمره عَقَبَه)

نقشه سرزمین منا

1 ـ پس از طلوع آفتاب روز دهم ذى حجه (عید قربان) حجاج براى انجام بقیه اعمال حج از مشعر الحرام بیرون آمده و روانه مِنا(1) مى شوند.

سرزمین منا		سرزمین منا

و اولین عمل از اعمال منا را که رَمى(2) جمره عقبه است باید انجام دهند .

2 ـ در آخر مِنا سه ستون سنگى وجود دارد که اوّلین ستون، «جمره اُولى» و دومین آنها «جمره وُسطى» و سوّمى را «جمره عُقبى یا عَقَبه» مى نامند، اوّلین کار واجب در روز عید قربان زدن هفت عدد ریگ به جمره عقبه است.

3 ـ هفت سنگ باید به ستون بخورد، ولى لازم نیست پشت سر هم باشد، پس اگر دو عدد به ستون بخورد و سوّمى نخورد و چهارمى بخورد، تنها سه عددى که به ستون خورده به حساب مى آید. و اگر شک کند هفت عدد خورده یا نه، باید به قدرى بزند تا یقین کند هفت عدد به جمره خورده است.

رمی جمره		رمی جمره

4 ـ سنگ ریزه ها باید اینگونه باشد:

اندازه سنگ ریزه

5 ـ بانوان،(3) کودکان، بیماران و پیرمردان مى توانند، شب عیدقربان پس از نصف شب و قبل از اذان از مشعر الحرام خارج شوند و اگر نمى توانند رمى جمره را در روز انجام دهند، مى توانند همان شب رمى جمره عقبه را انجام دهند.

حج تمتع(5-قربانى)

1 ـ پس از سنگ زدن به جمره عَقبه، حجاج براى انجام یکى دیگر از واجبات حج، به قربانگاه رفته، و یک شتر، یا گاو، یا گوسفند قربانى مى کنند.

2 ـ ذبح یک حیوان براى چند نفر حاجى کفایت نمى کند و یک حیوان کمتر چیزى است که به عنوان یکى از اعمال حج باید ذبح کرد، امّا هر چه بیشتر ذبح کنند افضل است.

قربانی		قربانی

3 ـ حیوان قربانى شرایطى دارد که به تفصیل در کتاب احکام و مناسک حج آمده است، افرادى که براى انتخاب قربانى به قربانگاه مى روند لازم است آن شرایط را بدانند، در این نوشته به طور مختصر به آنها اشاره مى کنیم:

گوسفند قربانی

4 ـ اگر حاجى پس از ذبح شک کند و حتى اگر احتمال دهد که حیوان ناقص بوده یا سایر شرایط را نداشته اعتنا نکند.

5 ـ کسى که حلق یا تقصیر نکرده و حتى براى خود حیوانى را ذبح نکرده مى تواند براى دیگرى ذبح کند.

حج تمتع(6-حلق یا تقصیر)

1 ـ پس از قربانى، حاجى باید حلق کند، یعنى موهاى سر خود را بتراشد، یا تقصیر کند، یعنى مقدارى از مو و ناخن خود را بچیند.

تقصیر		تقصیر

2 ـ با انجام این عمل تمام محرّمات احرام بر او حلال مى شود، بجز حرام بودن زن و مرد بر یکدیگر و استفاده از بوى خوش، که آنها هم با انجام بقیّه اعمال حلال خواهد شد و در برخى موارد صید نیز حرام است. بنابر این، پس از تراشیدن سر یا تقصیر مى تواند لباس احرام را بیرون آورده و لباس معمولى خود را بپوشد.

3 ـ مردانی که سال اوّل حج آنهاست، بنا بر احتیاط واجب باید سر بتراشند و تقصیر کفایت نمى کند، ولى افرادى که بار اوّل آنها نیست مى توانند تقصیر کنند یا سر بتراشند.

حلق (تراشیدن سر)		حلق (تراشیدن سر)

4 ـ بانوان باید تقصیر کنند.

5 ـ محل حلق یا تقصیر مِنا است.

6 ـ زمان حلق یا تقصیر، تا روز سیزدهم ذى حجه است، گرچه احتیاط واجب آن است که روز عید انجام شود.

7 ـ اگر حاجى براى قربانى به کسى وکالت دهد، تا وکیل او قربانى نکرده، نمى تواند حلق یا تقصیر کند، بنابر این کسانى که خود به قربانگاه نمى روند، باید صبر کنند تا به آنها اطلاع داده شود که قربانى انجام شده و پس از اطمینان به ذبح شدن حیوان حلق یا تقصیر کنند.

8 ـ کسى که خودش حلق یا تقصیر نکرده، نمى تواند موى شخص دیگرى را بچیند یا بتراشد.

حج تمتع(7-طـواف حج)

پس از انجام اعمال مِنا در روز عید قربان، حاجى باید بار دیگر براى انجام پنج عمل از اعمال حج به مکّه برگردد، گرچه وقت این اعمال تا پایان ماه ذى حجه است و مى تواند در مِنا بماند براى بقیه اعمالى که در مِنا شبهاى یازدهم و دوازدهم و روزهاى یازدهم و دوازدهم انجام مى شود و بعداز ظهر روز دوازدهم از منا خارج شود و براى بقیّه اعمال به مکّه بیاید.

امّا پنج عملى که در مکّه باید انجام شود، عبارت است از:

1 ـ طواف حج (هفتمین عمل حج)

طواف حج		طواف حج

2 ـ نماز طواف حج (هشتمین عمل حج)

3 ـ سعى بین صفا و مروه (نهمین عمل حج)

4 ـ طواف نساء (دهمین عمل حج) (1)

5 ـ نماز طواف نساء (یازدهمین عمل حج)

احکام طواف

1 - کیفیت طواف حج به همان نحو است که در طواف عمره تمتع گذشت بدون هیچ تفاوت مگر در نیّت که در اینجا باید به نیّت طواف حج بجا آورد .

2 ـ طواف را باید از مقابل گوشه اى از کعبه که حَجرُالاَْسْوَد(2)در آن است آغاز کند و در همان جا به پایان ببرد.(3)

3 ـ خانه کعبه، در حال طواف باید در طرف چپ طواف کننده باشد، بنابراین اگر در حال حرکت رو به کعبه باشد، یا عقب عقب برود صحیح نیست.

4 ـ انسان باید همانطورى که همه مسلمانان طواف مى کنند ـ بدون دقّتهاى اهل وسوسه ـ طواف را از مقابل حجرالاسود شروع کند و ادامه دهد و ایستادن مقابل حجرالاسود در هر دور لازم نیست.

5 ـ طواف کننده باید به دور «حِجْرِ اسماعیل» (4) هم بگردد، یعنى در هنگام طواف، داخل «حِجر» نرود.

6 - براى مطاف حدى وجود ندارد و تا هر جاى مسجد الحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند ، طواف مجزى است ، بلى مستحب است که اگر اضطرار و ازدحام نباشد فى ما بین کعبه و مقام ابراهیم انجام دهد .

7 ـ اگر انسان بر اثر بیمارى یا پیرى یا زیادى جمعیّت نتواند در این محدوده طواف کند، طواف در خارج این حدّ اشکال ندارد.

8 ـ طواف کننده باید با طهارت طواف کند یعنى با وضو باشد و غسلى برعهده او نباشد و نیز بدن و لباس وى پاک باشد، همانگونه که نماز مى خواند.

حج تمتع(8- نماز طواف حج)

پس از انجام طواف حج ، باید دو رکعت نماز، به نیّت نماز طواف حج بخواند.

پشت مقام ابراهیم ( محل نماز طواف )

چند مسأله

1 ـ بر تمام افراد بالغ و عاقل واجب است که نمازها را به طور صحیح یاد بگیرند تا تکلیف الهى را درست انجام دهند; بخصوص کسى که قصد عمره یا حج دارد باید نماز خود را تصحیح کند، تا تمامى نمازها که از جمله آنها نماز طواف است، به طور صحیح انجام شود.

2 ـ بنابراحتیاط واجب باید پس ازطواف،نماز طواف را زود بجا آورد به طورى که مردم نگویند بین آنها فاصله شده است.

3 ـ جایز است نماز طواف مستحب را هر جاى مسجدالحرام که بخواهد بجا آورد.

حج تمتع (9-سعى بین صفا و مروه)

پس از انجام نماز طواف حج ، باید هفت مرتبه فاصله بین «صفا» و «مَروه» را که امروزه به صورت سالنى ساخته شده و کنار مسجدالحرام قرار دارد بپیماید.

کیفیت سعى :

1 - به همان نحو است که در سعى عمره تمتع گذشت بدون هیچ تفاوت مگر در نیّت که در اینجا باید به نیّت سعى حج بجا آورد .

2 ـ سعى، باید از «صفا» آغاز و به «مروه» ختم شود.

3 ـ پیمودن فاصله «صفا» تا «مروه» یک مرتبه و برگشتن از «مروه» به «صفا» مرتبه دوّم به حساب مى آید; بنابراین هفت شَوْطِ (1) سعى بر «مروه» ختم مى شود.

4 ـ نشستن و استراحت کردن و رفع خستگى بر صفا و مروه و در بین آنها جایز است و اگر در بین سعى باشد، باید از همانجا که سعى را قطع کرده است، ادامه دهد.

5 ـ سعى بین صفا و مروه لازم نیست با وضو و طهارت انجام شود، گرچه احتیاط مستحب است.

6 ـ سعى در طبقه دوّم، چون بالاتر از دو کوه مى باشد اشکال دارد.

سعی بین صفا و مروه		سعی بین صفا و مروه

حج تمتع (10-طواف نساء)

پس از انجام سعى باید هفت مرتبه به نیّت طواف نساء دور خانه کعبه که در مسجدالحرام است بگردد.

کیفیت طواف نساء :

1 - به همان نحو است که در طواف عمره تمتع گذشت بدون هیچ تفاوت مگر در نیّت که در اینجا باید به نیّت طواف نساء بجا آورد .

2 - طواف نساء و نماز آن اختصاص به مردان ندارد ، بلکه بر تمام کسانى که حج (1) به جا مى آورند واجب است .

3 - پس از سعى لازم نیست فوراً طواف نساء را بجا آورد و تأخیر انداختن آن حتى تا چند روز بعد هم اشکال ندارد .

4 ـ طواف را باید از مقابل گوشه اى از کعبه که حَجرُالاَْسْوَد(2)در آن است آغاز کند و در همان جا به پایان ببرد.(3)

5 ـ خانه کعبه، در حال طواف باید در طرف چپ طواف کننده باشد، بنابراین اگر در حال حرکت رو به کعبه باشد، یا عقب عقب برود صحیح نیست.

6 ـ انسان باید همانطورى که همه مسلمانان طواف مى کنند ـ بدون دقّتهاى اهل وسوسه ـ طواف را از مقابل حجرالاسود شروع کند و ادامه دهد و ایستادن مقابل حجرالاسود در هر دور لازم نیست.

7 ـ طواف کننده باید به دور «حِجْرِ اسماعیل» (4) هم بگردد، یعنى در هنگام طواف، داخل «حِجر» نرود.

8 - براى مطاف حدى وجود ندارد و تا هر جاى مسجد الحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند ، طواف مجزى است ، بلى مستحب است که اگر اضطرار و ازدحام نباشد فى ما بین کعبه و مقام ابراهیم انجام دهد .

9 ـ اگر انسان بر اثر بیمارى یا پیرى یا زیادى جمعیّت نتواند در این محدوده طواف کند، طواف در خارج این حدّ اشکال ندارد.

10 ـ طواف کننده باید با طهارت طواف کند یعنى با وضو باشد و غسلى برعهده او نباشد و نیز بدن و لباس وى پاک باشد، همانگونه که نماز مى خواند.

مسجد الحرام