مدیحه  ومرثیه سرایی

مداح	موضوع	اجرا
حاج سعید حدادیان	روز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) - 86 - قسمت اول
حاج سعید حدادیان - سید مجید بنی فاطمه	روز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) - 86 - قسمت دوم
سید مجید بنی فاطمه	روز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) - 86 - قسمت سوم
سید مجید بنی فاطمه	روز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) - 86 - قسمت چهارم
سید مجید بنی فاطمه	روز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) - 86 - قسمت پنجم
سید مجید بنی فاطمه - حاج سعید حدادیان	روز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) - 86 - قسمت ششم
حاج سعید حدادیان	روز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) - 86 - قسمت هفتم
سید مجید بنی فاطمه	شب میلاد پیامبر اکرم (ص) 86 چیذر قسمت اول
سید مجید بنی فاطمه	شب میلاد پیامبر اکرم (ص) 86 چیذر قسمت دوم
سید مجید بنی فاطمه - حاج محمود کریمی	شب میلاد پیامبر اکرم (ص) 86 چیذر قسمت سوم
حاج محمود کریمی	شب میلاد پیامبر اکرم (ص) 86 چیذر قسمت چهارم
حاج محمود کریمی - سید مجید بنی فاطمه	شب میلاد پیامبر اکرم (ص) 86 چیذر قسمت پنجم
ابوالفضل بختیاری	شب مبعث پیامبر اکرم (ص) 85 مشهد مقدس
ابوالفضل بختیاری	شب مبعث پیامبر اکرم (ص) 85 مشهد مقدس
حاج منصور ارضی	شب مبعث پیامبر اکرم (ص) 85 مشهد مقدس
حاج منصور ارضی	شب مبعث پیامبر اکرم (ص) 85 مشهد مقدس
حاج سعید حدادیان	روز میلاد حضرت رسول (ص) 84 قسمت دوم
حاج سعید حدادیان	روز میلاد حضرت رسول (ص) 84 قسمت اول
حاج منصور ارضی	شب میلاد رسول اکرم (ص) 84 قسمت چهارم
حاج منصور ارضی	شب میلاد رسول اکرم (ص) 84 قسمت سوم

ابوالفضل بختیاری	شب میلاد رسول اکرم (ص) 84 قسمت دوم
ابوالفضل بختیاری	شب میلاد رسول اکرم (ص) 84 قسمت اول
حاج محمود کریمی	شب ولادت رسول اکرم (ص) 84 چیذر قسمت سوم
حاج محمود کریمی	شب ولادت رسول اکرم (ص) 84 چیذر قسمت دوم
حاج محمود کریمی	شب ولادت رسول اکرم (ص) 84 چیذر قسمت اول
ابوالفضل بختیاری	شب مبعث حضرت رسول (ص) 84 مشهد مقدس قسمت دوم
حاج منصور ارضی	شب مبعث حضرت رسول (ص) 84 مشهد مقدس قسمت اول
حاج محمد طاهری - حاج محمود کریمی	ولادت رسول اکرم (ص) 84
حاج محمد طاهری	ولادت رسول اکرم (ص) 84 قسمت دوم
حاج محمد طاهری	ولادت رسول اکرم (ص) 84 قسمت اول
حاج محمود کریمی	ولادت رسول اکرم (ص) 84 قسمت دوم
حاج محمود کریمی	ولادت رسول اکرم (ص) 84 قسمت اول

مستحبات اعمال حج

مستحبات احرام

قبل از احرام

1 ـ از اول ماه ذى القعده و اگر از این تاریخ نتوانست، از اول ذى الحجه، موى سر و رویش را کوتاه نکند.

2 ـ پیش از احرام، بدن خود را پاکیزه کند و ناخن و شارب خود را بگیرد.

3 ـ پیش از احرام، در میقات غسل احرام کند.

هنگام احـرام

1 ـ در صورت امکان، پس از نماز ظهر مُحرم شود واگر امکان ندارد، پس از نماز واجب دیگر، و اگر آن هم ممکن نیست، پس از شش(1) یا دو رکعت نماز مستحبّى، و در رکعت اوّل پس از حمد، سوره توحید، و در رکعت دوّم سوره جحد {قُل یا أیُّها الکافِروُن} را بخواند، و شش رکعت افضل است.

2 ـ پس از نماز، حمد و ثناى الهى را بجا آورد و بر پیغمبر و آل او صلوات بفرستد.

3 ـ هنگام پوشیدن دو جامه احرام بگوید:

‏"اَلْحَمْدُ للّهِ الّذِی رَزَقَنِی مَا اُواری بِهِ عَوْرَتی وَ اُؤَدّی فِیْهِ فَرْضِی وَ أعْبُدُ فِیْهِ رَبّی وَ أنْتَهِی فِیْهِ إلى‏ ما أمَرَنِی، اَلْحَمْدُ للّهِ الّذِی ‏قَصَدْتُهُ فَبَلّغَنِی وَ أردتُهُ فَأعانَنِی وَ قَبِلَنِی وَ لَمْ یَقْطَعْ بِی وَ وَجْهَهُ أرَدْتُ فَسَلّمَنِی فَهُوَ حِصْنِی وَ کَهْفِی وَ حِرْزِی وَ ظَهْرِی وَ ‏مَلاذِی وَ رَجائی وَ مَنْجایَ وَ ذُخْرِی وَ عُدّتِی فی شِدّتِی وَ رَخائِی".‏

مستحبّات تَلْـبیَه (لبّیک گفتن)

1 ـ پس از گفتن مقدار واجب تلبیه، مستحب است بگوید:

« لَبَّیْکَ ذَا الْمَعارِج لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ داعیاً إِلى دارِ السَّلامِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ غَفّارَ الذُّنُوبِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ أَهْلَ الْتَّلْبِیَةِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ ذَا الجَلالِ وَ الاِْکْرامِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ تُبْدِئُ وَ الْمَعادُ إِلَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ تَسْتَغنِیْ و یُفْتَقَرُ إِلَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ مَرْهُوباً وَ مَرْغُوباً إِلَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ إِلهَ الْحَقِّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ ذَا النَّعْماءِ وَ الْفَضْلِ الْحَسَنِ الْجَمِیلِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ کَشَّافَ الْکُرَبِ الْعِظامِ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدَیْکَ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ یا کَرِیمُ لَبَّیْکَ ».

2 ـ تلبیه ها را در حال احرام تکرار کند به خصوص در این موارد:

«قطع تلبیه»

کسى که براى عمره تمتّع محرم شده است، وقتى که خانه هاى مکّه پیدا شد بنابر احتیاط واجب، تلبیه را قطع کرده و نباید لبیک بگوید.

آداب وارد شدن به مسجدالحرام

1 ـ براى رفتن به مسجدالحرام مستحب است غسل کند.

2 ـ مستحب است با پاى برهنه و با حالت سکینه و وقار وارد مسجد شود.

3 ـ هنگام ورود از در «بَنى شَیْبَه» (1) وارد شود، و گفته اند که آن در، مقابل «باب السلام» کنونى بوده است.

4 ـ مستحب است بر درب مسجدالحرام ایستاده بگوید:

«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ، بِسْمِ اللهِ وَ بِاللهِ وَ ماشاءَاللهُ، السَّلامُ عَلى أنْبِیاءِاللهِ وَ رُسُلِهِ،

اَلسَّلامُ عَلى رَسُولِ اللهِ اَلسَّلامُ عَلى إبْراهِیمَ خَلِیلِ اللهِ، وَالْحَمْدُللهِ رَبِ الْعالَمِینْ».

پس سه مرتبه بگوید:

«أللَّهُمَّ فُکَّ رَقَبَتی مِنَ النَّارِ».

سپس بگوید:

«وَأَوْسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ الطَیِّبِ وَادْرَأْ عَنَّی شَرَّ شَیاطِیْنِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ».

پس داخل مسجدالحرام شود و رو به کعبه دستها را بلند کرده و بگوید:

‏ "اللهُمّ إنّی أسْأَلُکَ فی مَقامی هذا وَفی أوّلِ مَناسِکی أنْ تَقْبَلَ تَوْبَتِی وَأنْ تَتَجاوَزَ عَنْ خَطِیئَتی وَأنْ تَضَعَ عَنّی وِزْری، الْحَمْدُ للّهِ ‏الّذی بَلّغَنِی بَیْتَهُ الْحَرامَ اللهُمّ إنّی أشْهَدُ أنّ هذا بَیْتُکَ الْحَرامُ الّذی جَعَلْتَهُ مَثابَةً لِلنّاسِ وَأمْناً مُبارَکاً وَهُدىً لِلْعالَمینَ اللهُمّ إنّی عَبْدُکَ ‏وَالْبَلَدَ بَلَدُکَ وَالْبَیْتَ بَیْتُکَ جِئْتُ أطْلُبُ رَحْمَتَکَ وَأؤُمّ طاعَتَکَ مُطِیْعاً لِأمْرِکَ راضیاً بِقَدَرِکَ أسْأَلُکَ مَسْألَةَ الْفَقِیْرِ إلَیْکَ الْخائِفِ لِعُقُوبَتِکَ ‏اللهُمّ افْتَحْ لِی أبْوابَ رَحْمَتِکَ واسْتَعْمِلْنِی بِطاعَتِکَ وَمَرْضاتِکَ".‏

سپس رو به سوى کعبه کرده و بگوید:

‏ "ألْحَمْدُ للّهِ الّذی عَظّمَکِ وَشَرّفَکِ وَکَرّمَکِ وَجَعَلَکِ مَثابَةً لِلنّاسِ وَاَمْناً مُبارَکاً وَهُدىً لِلْعالَمِیْنَ".‏

---

(1) - در روایت است که پس از شکستن بت هاى موجود در کعبه و اطراف آن، بت بزرگ «هُبَل» را در آن مکان دفن کرده اند، و مستحب است از آن در وارد شود تا آن بت را که مظهر بت پرستى و شرک مى باشد زیر پاى خود بگذارد، گرچه بر اثر توسعه مسجد، آن در هم اکنون وجود ندارد، ولى گفته اند که مقابل «باب السلام» کنونى بوده است.

سایر مستحبات مکّه معظمه

برخى دیگر از کارهایى که در مکّه معظمه مستحب است از این قرار است:

1 ـ زیاد ذکر خدا کردن و خواندن قرآن.

2 ـ خواندن یک ختم قرآن.

3 ـ خوردن از آب زمزم و بعد از خوردن این دعا را بخواند:

«أَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نافِعاً و رِزْقاً واسِعاً وَشِفاءً مِنْ کُلِّ داء وَ سُقْم».

و نیز بگوید:

«بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَالشُّکْرَ لِلّهِ».

4 ـ نگاه کردن به کعبه.

5 ـ در هر شبانه روز ده مرتبه طواف کردن; در اول شب سه طواف، و در آخر شب سه طواف، و پس از صبح دو طواف، و بعد ازظهر دو طواف.

6 ـ هنگام توقف در مکّه به تعداد أیام سال یعنى سیصد و شصت مرتبه طواف کند و اگر این مقدار نشد پنجاه و دو مرتبه و اگر آن هم ممکن نشد هر مقدارى که بتواند.

از آداب «مسجدالحرام» و «مسجدالنبى(صلى الله علیه وآله)» نماز خواندن در آنجاست که ثواب بسیار دارد، و در برخى روایات، آمده است که ثواب یک رکعت نماز در مسجدالحرام معادل صد هزار رکعت و در مسجدالنبى معادل ده هزار رکعت نماز در جاى دیگر است.(1) و چه بجا و مناسب است که زائران محترم از این فرصت به خوبى استفاده کنند و چنانچه نماز واجبى از ایشان قضا شده است، آنها را در این مکانهاى شریف بجاى آورند، تا هم وظایف شرعى خود را انجام داده باشند و هم از پاداش بسیار زیاد آن بهره مند گردند.

زیارت پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله)

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، وَاَشْهَدُ اَنَّکَ رَسُولُ اللهِ، وَاَنَّکَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِاللهِ، وَاَشْهَدُ اَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ رِسالاتِ رَبِّکَ، وَنَصَحْتَ لاُِمَّتِکَ، وَجاهَدْتَ فى سَبیلِ اللهِ، وَعَبَدْتَ اللهَ حَتّى اَتیکَ الْیَقینُ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ، وَاَدَّیْتَ الَّذى عَلَیْکَ مِنَ الْحَقِّ، وَاَنَّکَ قَدْ رَؤُفْتَ بِالْمُؤْمِنینَ وَغَلُظْتَ عَلَى الْکافِرینَ، فَبَلَّغَ اللهُ بِکَ اَفْضَلَ شَرَفِ مَحَلِّ الْمُکَرَّمینَ، اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذىِ اِسْتَنْقَذَنا بِکَ مِنَ الشِّرْکِ وَالضَّلالَةِ، اَللّـهُمَّ فَاجْعَلْ صَلَواتِکَ وَصَلَواتِ مَلائِکَتِکَ الْمُقَرَّبینَ وَاَنْبِیآئِکَ الْمُرْسَلینَ وَعِبادِکَ الصّالِحینَ وَاَهْلِ السَّمواتِ وَالاَْرَضینَ وَمَنْ سَبَّحَ لَکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ مِنَ الاَْوَّلینَ وَالاْ خِرینَ عَلى مُحَمَّد عَبْدِکَ وَرَسُولِکَ وَنَبِیِّکَ وَاَمینِکَ وَنَجِیِّکَ وَحَبیبِکَ وَصَفِیِّکَ وَخآصَّتِکَ وَ صَفْوَتِکَ وَخِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ، اَللّـهُمَّ اَعْطِهِ الدَّرَجَةَ الرَّفیعَةَ، وَ اتِهِ الْوَسیلَةَ مِنَ الْجَّنَةِ وَابْعَثْهُ مَقاماً مَحْمُوداً یَغْبِطُهُ بِهِ الاَْوَّلُونَ وَالاْ خِرُونَ، اَللّـهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ «وَلَوْ اَنَّهُمْ اِذْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ جآءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوّاباً رَحیماً» وَاِنّى اَتَیْتُکَ مُسْتَغْفِرًا تآئِباً مِنْ ذُنُوبى، وَاِنّى اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَى اللهِ رَبّى وَرَبِّکَ لِیَغْفِرَ لى ذُنُوبى.(1)

زیارت جامع اوّل (جامعه صغیره)

این زیارت در کتب کافى، تهذیب و کامل الزیارات از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است، و در تمام زیارتگاه هاى انبیاء و ائمّه و اوصیاء(علیهم السلام) خوانده مى شود:(1)

«اَلسَّلامُ عَلى اَوْلِیاءِ اللهِ وَاَصْفِیاءِهِ، اَلسَّلامُ عَلى اُمَناءِ اللهِ وَاَحِبّاءِهِ، اَلسَّلامُ عَلى اَ نْصارِ اللهِ وَخُلَفاءِهِ، اَلسَّلامُ عَلى مَحالِّ مَعْرِفَةِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلى مَساکِنِ ذِکْرِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلى مُظهِریاَمْرِ اللهِ وَنَهْیِهِ، اَلسَّلامُ عَلَى الدُّعاةِ اِلَى اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَى الْمُسْتَقِرِّینَ فیمَرْضاتِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَى الْمُخْلَصِینَ فیطاعَةِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَى الاَْدِلاّءِ عَلَى اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَى الَّذِینَ مَنْ والاهُمْ فَقَدْ والَى اللهَ، وَمَنْ عاداهُمْ فَقَدْ عادَى اللهَ، وَمَنْ عَرَفَهُمْ فَقَدْ عَرَفَ اللهَ، وَمَنْ جَهِلَهُمْ فَقَدْ جَهِلَ اللهَ، وَمَنِ اعْتَصَمَ بِهِمْ فَقَدِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ وَمَنْ تَخَلّى مِنْهُمْ فَقَدْ‎ ‎تَخَلّى مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَاُشْهِدُ ‏اللَّهَ اَنّى سِلْمٌ لِمَنْ سالَمْتُمْ‎ ‎وَحَرْبٌ لِمَنْ حارَبْتُمْ مُؤْمِنٌ بِسِرِّکُمْ وَعَلانِیَتِکُمْ مُفَوِّضٌ فى ‏ذلِکَ کُلِّهِ‎ ‎اِلَیْکُمْ لَعَنَ اللَّهُ عَدُوَّ آلِ مُحَمَّدٍ مِنَ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ وَاَبْرَءُ اِلَى اللَّهِ مِنْهُمْ‎ ‎وَصَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ‎ ‎

حج تمتع(1- احرام در مکّه)

(به نقل اhttp://www.leader.ir/langs/FA/amoozesh/haj/index.php

اعمال حج نیز، مانند اعمال عمره با احرام آغاز مى شود.

کیفیت احرام حج:

مانند احرام عمره است، ولى در نیّت تفاوت دارد که در آنجا به نیّت عمره تمتع محرم مى شد و اکنون به نیّت حج تمتّع محرم مى شود.

زمان احرام حج:

بعد از اعمال عمره تمتّع تا وقتى که بتواند به وقوف در عرفات ـ ظهر روز نهم ذى حجّه ـ برسد.

امروزه به جهت کثرت جمعیّت و شلوغى راه که احتمال نرسیدن به موقع به عرفات مى باشد، روز هشتم مُحرم مى شوند و شب عرفه به عرفات مى روند، هرچند اگر روز نهم هم مُحرم شوند وبروند وپیش ازظهرروزنهم به عرفات برسند مانع ندارد.

مکان احرام حج:

شهر مکّه است، گرچه مستحب است در حِجر اسماعیل یا نزد مقام ابراهیم محرم شود.

شهر مکه ( مسجد الحرام ) محل احرام حج تمتع

تمام اعمال حج از احرام تا رمى جمرات از عبادات است و مانند نماز و سایر عبادات باید به قصد قربت و اطاعت امر خداوند انجام شود.

وقتى که انسان براى اعمال حج محرم شد تمام کارهایى که در احرام عمره حرام بود، بر او حرام مى شود.

حج تمتع(2-وقوف در عَرَفات)

نقشه سرزمین عرفات

حاجى، پس از احرام در مکّه، باید براى وقوف در عرفات، روانه آنجا شود.

1 ـ مراد از وقوف، بودن در آن مکان است چه سواره یا پیاده، نشسته یا خوابیده; یعنى حاجى باید آن روز را در صحراى عرفات بماند و از آنجا خارج نشود.

2 ـ زمان وقوف; لازم است از ظهر روز نهم ذى حجه تا مغرب همان روز در عرفات بماند. لکن تأخیر وقوف از اوّل وقت به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر و مقدمات آن اشکال ندارد.

3 ـ وقوف به عرفات و سایر اعمال حج ـ بجز طواف و نماز ـ نیاز به طهارت (وضو یا غسل) ندارد. ولى مستحب است.

4 ـ در عرفات، کار دیگرى بجز بودنِ در آنجا واجب نیست، ولى مستحبات بسیارى دارد، و از بهترین مکانها براى استجابت دعاست و بهترین دعاها در آن مکان دعاى معروف ابا عبدالله الحسین(علیه السلام) و امام زین العابدین(علیه السلام) در آن روز است.

سرزمین عرفات (جبل الرحمة)

سرزمین عرفات (محل وقوف)

حج تمتع(3-وقوف در مَشعر الحَرام) (1)

(سوّمین عمل از اعمال حج)

بعد از مغرب روز نهم ذى حجه (شب عید قربان) حاجیان از عرفات خارج مى شوند و براى انجام عملى دیگر از اعمال حج به طرف مشعر الحرام (مُزدلفه) حرکت مى کنند.

1 ـ وقتى که حاجیان به مشعر الحرام رسیدند، وقت وقوف، از طلوع فجر عید قربان است تا طلوع خورشید و احتیاط آن است که از وقت رسیدن به مشعر در شب قصد وقوف کند.

2 ـ در مشعر بجز ماندنِ در آنجا کار دیگرى واجب نیست گر چه مستحبات بسیارى دارد و از جمله آنها ذکر الهى گفتن و جمع آورى سنگریزه براى رمى جمرات است.

جمع آوری سنگ ریزه در مشعر		وقوف در مشعر الحرام ( شب عید قربان )

---

حج تمتع(4-رَمى جمره عَقَبَه)

نقشه سرزمین منا

1 ـ پس از طلوع آفتاب روز دهم ذى حجه (عید قربان) حجاج براى انجام بقیه اعمال حج از مشعر الحرام بیرون آمده و روانه مِنا(1) مى شوند.

سرزمین منا		سرزمین منا

و اولین عمل از اعمال منا را که رَمى(2) جمره عقبه است باید انجام دهند .

2 ـ در آخر مِنا سه ستون سنگى وجود دارد که اوّلین ستون، «جمره اُولى» و دومین آنها «جمره وُسطى» و سوّمى را «جمره عُقبى یا عَقَبه» مى نامند، اوّلین کار واجب در روز عید قربان زدن هفت عدد ریگ به جمره عقبه است.

3 ـ هفت سنگ باید به ستون بخورد، ولى لازم نیست پشت سر هم باشد، پس اگر دو عدد به ستون بخورد و سوّمى نخورد و چهارمى بخورد، تنها سه عددى که به ستون خورده به حساب مى آید. و اگر شک کند هفت عدد خورده یا نه، باید به قدرى بزند تا یقین کند هفت عدد به جمره خورده است.

رمی جمره		رمی جمره

4 ـ سنگ ریزه ها باید اینگونه باشد:

اندازه سنگ ریزه

5 ـ بانوان،(3) کودکان، بیماران و پیرمردان مى توانند، شب عیدقربان پس از نصف شب و قبل از اذان از مشعر الحرام خارج شوند و اگر نمى توانند رمى جمره را در روز انجام دهند، مى توانند همان شب رمى جمره عقبه را انجام دهند.

حج تمتع(5-قربانى)

1 ـ پس از سنگ زدن به جمره عَقبه، حجاج براى انجام یکى دیگر از واجبات حج، به قربانگاه رفته، و یک شتر، یا گاو، یا گوسفند قربانى مى کنند.

2 ـ ذبح یک حیوان براى چند نفر حاجى کفایت نمى کند و یک حیوان کمتر چیزى است که به عنوان یکى از اعمال حج باید ذبح کرد، امّا هر چه بیشتر ذبح کنند افضل است.

قربانی		قربانی

3 ـ حیوان قربانى شرایطى دارد که به تفصیل در کتاب احکام و مناسک حج آمده است، افرادى که براى انتخاب قربانى به قربانگاه مى روند لازم است آن شرایط را بدانند، در این نوشته به طور مختصر به آنها اشاره مى کنیم:

گوسفند قربانی

4 ـ اگر حاجى پس از ذبح شک کند و حتى اگر احتمال دهد که حیوان ناقص بوده یا سایر شرایط را نداشته اعتنا نکند.

5 ـ کسى که حلق یا تقصیر نکرده و حتى براى خود حیوانى را ذبح نکرده مى تواند براى دیگرى ذبح کند.

حج تمتع(6-حلق یا تقصیر)

1 ـ پس از قربانى، حاجى باید حلق کند، یعنى موهاى سر خود را بتراشد، یا تقصیر کند، یعنى مقدارى از مو و ناخن خود را بچیند.

تقصیر		تقصیر

2 ـ با انجام این عمل تمام محرّمات احرام بر او حلال مى شود، بجز حرام بودن زن و مرد بر یکدیگر و استفاده از بوى خوش، که آنها هم با انجام بقیّه اعمال حلال خواهد شد و در برخى موارد صید نیز حرام است. بنابر این، پس از تراشیدن سر یا تقصیر مى تواند لباس احرام را بیرون آورده و لباس معمولى خود را بپوشد.

3 ـ مردانی که سال اوّل حج آنهاست، بنا بر احتیاط واجب باید سر بتراشند و تقصیر کفایت نمى کند، ولى افرادى که بار اوّل آنها نیست مى توانند تقصیر کنند یا سر بتراشند.

حلق (تراشیدن سر)		حلق (تراشیدن سر)

4 ـ بانوان باید تقصیر کنند.

5 ـ محل حلق یا تقصیر مِنا است.

6 ـ زمان حلق یا تقصیر، تا روز سیزدهم ذى حجه است، گرچه احتیاط واجب آن است که روز عید انجام شود.

7 ـ اگر حاجى براى قربانى به کسى وکالت دهد، تا وکیل او قربانى نکرده، نمى تواند حلق یا تقصیر کند، بنابر این کسانى که خود به قربانگاه نمى روند، باید صبر کنند تا به آنها اطلاع داده شود که قربانى انجام شده و پس از اطمینان به ذبح شدن حیوان حلق یا تقصیر کنند.

8 ـ کسى که خودش حلق یا تقصیر نکرده، نمى تواند موى شخص دیگرى را بچیند یا بتراشد.